Το συχνότερο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα της εποχής μας παρουσιάζει έξαρση τα τελευταία χρόνια. Ο μισός σεξουαλικά ενεργός πληθυσμός στις μέρες μας έχει έρθει σε επαφή με τον ιό HPV (Human Papilloma Virus-Ίος του Θηλώματος του Ανθρώπου). Το ποσοστό φτάνει δε στο εντυπωσιακό 80% για τους νέους έως 27 ετών. Δεν σημαίνει όμως ότι όποιος έρθει σε επαφή με τον ιό, θα αναπτύξει παθολογία. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι σε θέση να εξουδετερώσει τον HPV τις περισσότερες φορές.
Πόσο επικίνδυνος είναι ο HPV;
Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια οικογένεια ιών που περιλαμβάνει περισσότερα από 100 διαφορετικά στελέχη. Κάποια εξ αυτών προκαλούν απλές δερματικές βλάβες όπως η μυρμηγκιά, κάποια άλλα όπως τα στελέχη 6 και 11 προκαλούν τα θηλώματα και τα κονδυλώματα που είναι καλοήθεις βλάβες, ενώ κάποια άλλα όπως τα 16 και 18 κυρίως και λιγότερο τα 31,33 και 46 προκαλούν καρκίνο συχνότερα του τραχήλου της μήτρας και σπανιότερα της στοματικής κοιλότητας και του φάρυγγα.
Ποια σημεία του σώματος προσβάλλονται από τον HPV;
Συνήθως εμφανίζεται στα γεννητικά όργανα εξωτερικά ή εσωτερικά, αλλά σε μερικές περιπτώσεις βρίσκουμε τον HPV στη στοματική κοιλότητα, στη βάση της γλώσσας, στις αμυγδαλές και στο φάρυγγα.
Πως μεταδίδεται;
Σχεδόν πάντα με τη σεξουαλική επαφή. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να μεταδοθεί με το φιλί, τα χέρια ή κοινά ποτήρια και μαχαιροπήρουνα. Ο ιός δεν μπορεί να ζήσει για πολύ εκτός του ανθρώπινου δέρματος ή σώματος.
Ποιοι βρίσκονται σε κίνδυνο;
Άνδρες και γυναίκες με πολλούς ερωτικούς συντρόφους έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα. Το κάπνισμα επηρεάζει μόνο μειώνοντας την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης αποτελεί ένα ξεχωριστό παράγοντα κινδύνου μαζί με την κατανάλωση αλκοόλ για την ανάπτυξη του καρκίνου του στοματοφάρυγγα.
Πότε εμφανίζονται οι βλάβες;
Αυτή η ερώτηση τίθεται πάντα, γιατί δημιουργούνται αμφιβολίες για το σύντροφο, όταν βρισκόμαστε σε μονογαμική σχέση. Εξαρτάται από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Συνήθως χρειάζονται από λίγοι μήνες έως 2-3 χρόνια αν και υπάρχουν περιπτώσεις εμφάνισης της βλάβης μετά από αρκετά χρόνια.
Πώς εκδηλώνονται;
Αυτές οι βλάβες δεν προκαλούν συμπτώματα, γι΄αυτό συχνά περνούν απαρατήρητες.
Συγκεκριμένα στη στοματική κοιλότητα και στο φάρυγγα η πιο συχνή βλάβη είναι τα θηλώματα (Squamous Papilloma) που είναι συνήθως εξωφυτικά, λευκωπά και προκαλούνται από τα στελέχη 6 και 11. Πρόκειται για καλοήθεις νεοπλασίες που εμφανίζονται συνήθως μεταξύ 20 και 40 ετών.
Τα κονδυλώματα (Condyloma Acuminatum) προκαλούνται από τα στελέχη 2,6 και 11, συνήθως εμφανίζονται στα γεννητικά όργανα και σπάνια στη στοματική κοιλότητα. Μοιάζουν με τα θηλώματα αλλά είναι συνήθως μεγαλύτερα και έχουν επιφάνεια σαν κουνουπίδι μεγέθους μερικών χιλιοστών.
Η μυρμηγκιά (Verrucca Vulgaris) είναι η πιο συχνή βλάβη από τον HPV στο δέρμα, αλλά μπορεί να κάνει την εμφάνιση της και στη στοματική κοιλότητα. Σχετίζεται με τα στελέχη 2 και 4. Αυτές οι βλάβες είναι συχνότερες σε παιδιά και συνήθως μεταδίδονται από τα ίδια τους τα χέρια.
Η επιθηλιακή υπερπλασία (Focal Epithelial Hyperplasia ή Heck’s disease) προκαλείται από τα στελέχη 1, 6, 13 και 32 και συχνά προσβάλλει παιδιά. Οι βλάβες αποτελούνται από πολλαπλά οζίδια μεγέθους 3-10mm και συνήθως έχουν το χρώμα της στοματικής κοιλότητας. Αφού παραμείνουν για μήνες ή χρόνια μπορούν να εξαφανιστούν χωρίς θεραπεία.
Τα θηλώματα, κονδυλώματα μπορούν να καρκινοποιηθούν;
Προκαλούνται από διαφορετικά στελέχη του HPV από εκείνα που προκαλούν τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα και του τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο συνιστάται η αφαίρεση τους, γιατί μόνο με την βιοψία αναδεικνύεται η απουσία κακοηθείας.
Μελέτες ανέδειξαν ότι βλάβη στον στοματοφάρυγγα που φαίνεται καλοήθης είναι καλοήθης και στη βιοψία στο 95,9% των περιπτώσεων.
HPV και καρκίνος του στοματοφάρυγγα
Ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα παλαιότερα θεωρείτο ότι προκαλούνταν αποκλειστικά από το κάπνισμα και το αλκοόλ. Τα τελευταία χρόνια ειδικά στις αναπτυγμένες χώρες που έχει μειωθεί αισθητά το κάπνισμα, ο HPV έχει ρόλο στο 20-40% των καρκίνων αυτής της περιοχής.
Παλιά ο κλασσικός ασθενής με αυτή τη μορφή καρκίνου ήταν βαρύς καπνιστής, άνδρας, γύρω στα 60, που κατανάλωνε συχνά αλκοόλ και ανήκε σε χαμηλά κοινωνικά στρώματα.
Τώρα παρατηρείται σε μια νέα πληθυσμιακή ομάδα ανδρών και γυναικών, μέσης ηλικίας, μη καπνιστών που δεν πίνουν συχνά, υψηλότερων κοινωνικά- οικονομικά στρωμάτων, με παρελθόν έντονης ερωτικής ζωής. Μελέτες προσδιορίζουν την αύξηση του κινδύνου για αυτόν τον καρκίνο στα άτομα που είχαν στοματογεννητική επαφή με τουλάχιστον 6 διαφορετικούς συντρόφους ή ολοκληρωμένη ερωτική επαφή μη στοματογενννητικη με τουλάχιστον 26 συντρόφους.
Θεραπεία
Σε εξωτερικές δερματικές βλάβες υπάρχουν περισσότερες επιλογές.
Για το στοματοφάρυγγα συνιστάται η αφαίρεση τους με ραδιοσυχνότητες ή Laser που είναι αναίμακτες χειρουργικές επεμβάσεις.
Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως όταν ο ασθενής δεν θέλει να χειρουργηθεί έστω και με τοπική αναισθησία ή οι βλάβες είναι βαθύτερα και χρειάζεται γενική αναισθησία για την αφαίρεση τους, μπορεί να αποφασιστεί σε συνεργασία με τον ασθενή η στενή παρακολούθηση της βλάβης και η άμεση αφαιρεσή της, αν τυχόν αλλάξει χαρακτηριστικά και υπάρχει υποψία για κακοήθεια.
Ποιος ο ρόλος των εμβολίων;
Όπως είναι γνωστό αυτή την στιγμή υπάρχουν 2 εμβόλια για τον HPV. Το τετραπλό για τα στελέχη 6,11,16,18 και το διπλό για τα 16 και 18. που γίνονται για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και μπορούν να προστατέψουν και από τον οφειλόμενο σε HPV καρκίνο του στοματοφάρυγγα.
Ο ρόλος αυτών των εμβολίων στις ήδη υπάρχουσες στοματικές βλάβες παραμένει απροσδιόριστος.
Αυτά τα εμβόλια για να είναι αποτελεσματικά πρέπει να χορηγούνται πριν τη έναρξη της σεξουαλικής ζωής.
Επίσης χρειάζονται ακόμα έρευνες για να εκτιμηθεί η πιθανότητα χορήγησης τους και στους άνδρες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :
- Jelihovschi I, Bidescu AC, Tucaliuc SE, Iancu LS. DETECTION OF HUMAN PAPILLOMA VIRUS IN HEAD AND NECK SQUAMOUS CELL CARCINOMAS: A LITERATURE REVIEW. Rev Med Chir Soc Med Nat Iasi. 2015 Apr-Jun;119(2):502-9.
- Martinelli-Kläy CP, Lombardi T. Clinical, histopathological and immunohistochemical study of oral squamous papillomas. Acta Odontol Scand. 2015;73(7):508-15.
- Stojanov IJ, Woo SB. Human papillomavirus and Epstein-Barr virus associated conditions of the oral mucosa. Semin Diagn Pathol. 2015 Jan;32(1):3-11.
- Forman MS, Chuang SK, August M. The Accuracy of Clinical Diagnosis of Oral Lesions and Patient-Specific Risk Factors that Affect Diagnosis. J Oral Maxillofac Surg. 2015 Oct;73(10):1932-7.
- Pringle GA. The role of human papillomavirus in oral disease. Dent Clin North Am. 2014 Apr;58(2):385-99
- Grce M, Mravak-Stipetić M. Human papillomavirus-associated diseases. Clin Dermatol. 2014 Mar-Apr;32(2):253-8.
- Cyrus N, Blechman AB, Leboeuf M, Belyaeva EA, de Koning MN, Quint KD, Stern JJ. Effect of Quadrivalent Human Papillomavirus Vaccination on Oral Squamous Cell Papillomas. JAMA Dermatol. 2015 Dec 1;151(12):1359-1363.
- Kallarakkal G., Ramanathan A., Zain RB. Verrucous Papillary Lesions: Dilemmas in Diagnosis and Terminology Int J Dent. 2013; 2013: 298249.
- Rosenquist K, Wennerberg J, Schildt EB, et al. Oral status, oral infections and some lifestyle factors as risk factors for oral and oropharyngeal squamous cell carcinoma. A population-based case-control study in southern Sweden. Acta Otolaryngol. 2005;125:1327-1336.
- D’Souza G, Agrawal Y, Halpern J, et al. Oral sexual behaviors associated with prevalent oral human papillomavirus infection. J Infect Dis.2009;199:1263-1269.
- Herrero R, Castellsagué X, Pawlita M, et al. Human papillomavirus and oral cancer: the International Agency for Research on Cancer multicenter study. J Natl Cancer Inst. 2003;95:1772-1783.
- Harper DM, Franco EL, Wheeler CM, et al. Sustained efficacy up to 4.5 years of a bivalent L1 virus-like particle vaccine against human papillomavirus types 16 and 18: follow-up from a randomised control trial. Lancet. 2006;367:1247-1255.
- Kumaraswamy K L, Vidhya M. Human papilloma virus and oral infections: An update. J Can Res Ther 2011;7:120-7
- Forman MS, Chuang SK, August M. The Accuracy of Clinical Diagnosis of Oral Lesions and Patient-Specific Risk Factors that Affect Diagnosis. J Oral Maxillofac Surg. 2015 Oct;73(10):1932-7.
- Ljubojevic S, Skerlev M.HPV-associated diseases. Clin Dermatol. 2014 Mar-Apr;32(2):227-34.